Iedereen maakt in zijn leven wel iets mee dat diep ingrijpt, dat je leven door elkaar schudt. Vaak zijn het in eerste instantie negatieve gebeurtenissen. Een ziekte, een ruzie, misschien een ongeluk. Het verlies van werk of van een naaste door overlijden of contacten die worden verbroken. Het is soms reden om het roer om te gooien, soms leer je ervan of ga je je leven anders bekijken of waarderen. Het is vaak een heel proces dat je dan doormaakt. Op internet lees ik over rouwverwerking, iets wat natuurlijk niet enkel van toepassing is na een overlijden. Elk verlies en elke negatieve gebeurtenis betekent dat je ermee om moet zien te gaan. Dat verloopt in diverse fasen. Zo lees ik op internet over achtereenvolgens ontkenning, boosheid, hoop, verdriet en ten slotte aanvaarding. Er zijn tabbellen met nog meer fasen of de diverse stappen worden met andere woorden aangeduid. Niet iedereen komt aan bij de laatste fase, niet iedereen doorloopt elke fase.
Rouwproces
Zelf heb ik sinds mijn tiende levensjaar te maken met een chronische aandoening, reuma, die mijn hele leven doortrekt en bijna alles wat ik doe beïnvloedt. Het gaat met schokken. De ziekte staat wel eens jaren stil en dan opeens treedt er een verslechtering op zodat ik weer van voren af aan kan beginnen met dat hele rouw-proces. Mijn beperkingen worden gaandeweg groter, ik kan weer minder lopen of moet vaker rust inbouwen. Ik merk wel dat oefening ook hier kunst baart. Ik kan soms vrij snel van de ene naar de andere verwerkingsfase schieten en bovendien heb ik geleerd dat, hoe vervelend de toenemende beperkingen ook zijn, ik er elke keer weer een weg in vind. Ik kom altijd uiteindelijk in die acceptatiefase terecht. Dat vertrouwen in mezelf maakt het doorlopen van de diverse fasen minder zwaar. Ik heb vanwege die reuma ook leuke dingen gedaan, ik ben voorzitter van de Patientenadviesraad van Reuma Nederland geworden, ik schrijf erover, ik zit in een redactieraad voor medicijnenbijsluiters. Ik haal uit die activiteiten veel energie en voldoening, ondanks de reuma die ertoe hebben geleid.
Tekening
Een paar jaar geleden maakte ik de tekening ‘aanvaarding’. Juist over die rouw-fases. Hij maakt nog steeds wat in me los. Zeker nu weer. Mijn rug is ernstig aan het verslijten. Ik realiseer me steeds vaker dat ik het ooit, misschien al over een paar jaar, niet meer red met af en toe even liggen, morfinepleisters plakken en goed mijn oefeningen doen. Ik denk daar liever niet over na. Ik hoop en vertrouw er op dat ik weer een nieuwe manier zal vinden om mijn leven aan te passen. En het dan weer leuk kan gaan vinden op een andere manier en met andere bezigheden.
Je bekijkt de tekening eigenlijk van boven, als een drone of een zwevende toeschouwer. Onder je zie je de binnenste ring mensjes. Zij staan met de handen ineengevouwen. Het is de fase van te weten komen wat je hebt. Je staat stil bij wat je overkomt en je kunt het nog niet geloven. Wat is er aan de hand? Die mensjes in het midden zijn gesloten, vouwen de handen ineen en zijn met zichzelf bezig.
De ring daaromheen heft de handen. Ze vragen zich af: “waarom ik?” Die vraag komt soms op een verdrietige toon, met veel tranen. Soms boos, op jezelf, op je naasten, op een god of op het lot. Het is misschien een vraag om hulp en steun, met de handen geopend om die hulp ook te kunnen ontvangen, van wie dan ook. Maar uiteindelijk aanvaard je wat je is overkomen. De buitenste mensjes hebben zich op de grond geworpen. Ze hebben zich er letterlijk bij neergelegd, met de handen uitgestrekt, helemaal open. Je geeft je over aan wat er is gebeurd. Dat is wat mij betreft geen passieve houding. Wie open staat kan ontvangen, heeft oog voor nieuwe inzichten. Je bent klaar voor een nieuw begin, om positief te bouwen op wat er is gebeurd en weer verder te gaan. Klaar voor de mooie dingen van het leven.
NB: In gewijzigde vorm verscheen dit artikel in het blad van de Nederlandse Mandalavereniging, zomer 2019, nr 129.
