Een dier dat dezelfde kleur heeft als zijn omgeving, wordt niet snel opgemerkt en loopt daarom minder risico te worden opgegeten. Een kameleon kan zich in één minuut aanpassen aan de kleur van zijn omgeving, een prima overlevingstactiek.
Bepaalde kleuren dragen kan ook voor mensen een overlevingstactiek zijn. Uniformenjassen en –broeken van soldaten waren ooit bijvoorbeeld knalrood of felblauw. In het strijdgewoel van man tegen man op het slagveld zag je door de rook van kanonnen en munitie uit geweren soms geen hand voor ogen. Het was dan belangrijk dat je meteen wist of de persoon tegenover je van jouw eigen partij was of niet. In de negentiende eeuw werd rookarme munitie uitgevonden en werd steeds meer op afstand met elkaar gevochten. Uniformen voor in de strijd werden toen niet meer in felle kleuren gemaakt maar juist in camouflagekleuren. Dat bood op het veranderde strijdtoneel meer overlevingskansen. Die felle uniformkleuren zie je nog steeds wel maar dan gaat het over uitdragen van macht tijdens een show of ritueel. Ook dieren zetten felle kleuren in om te imponeren. Of om een partner te vinden.
Gewoonten
Je kleedt je donker en ingetogen bij een begrafenis. Je doet wat kleurigs aan, misschien wel met glitter, voor tijdens een feest. Althans, zo zijn de algemene gewoonten. Afwijken kan. Allemaal in het wit tijdens een afscheidsdienst kan als dat de wens van de overledene was. En een feest met mensen in het zwart? Dan ben je misschien op een gothic festival beland.
Hoe dan ook, de kleur van je kleding heeft een functie en een effect. Kijk even rond op een druk treinstation in de spits en je ziet heel veel variaties van grijze, donkerblauwe, bruine en zwarte jassen. Dat is ook wel te begrijpen. Reizen van werk naar huis doe je het liefst onopvallend, zonder gedoe. Met de kleuren van je kleding pas je je aan, aan de situatie waarin je je bevindt, aan het doel dat je beoogt.
Sociaal aanpassen
Aanpassen of juist opvallen kan ook sociaal. Een vaardige sociale kameleon heeft het vermogen snel op te pikken hoe het ergens in sociaal opzicht werkt. Dat kan van levensbelang zijn. Bijvoorbeeld voor de toeristen in mijn stad, die lopen hier nogal eens zonder erg op het met iets rodere stenen aangegeven fietspad. Met gevaar voor eigen leven. Als je zelf toerist bent heb je soms zaken ook niet in de gaten. Staat je hotel in een buurt waar het ‘s avonds veilig is om een eindje op te lopen? Hoe zie je dat?
Sociaal aanpassingvermogen is belangrijk: Je anders gedragen betekent dat je misschien raar wordt aangekeken, niet helemaal wordt geaccepteerd of zelfs op den duur uit een groep wordt gezet. Vooral onuitgesproken regels leren kennen en meedoen met een nieuwe groep mensen is het moeilijkst als je niet wilt opvallen. Wie bepaalt wanneer je een eerste hap neemt van het geserveerde eten bij een officieel diner? Kan ik het ronduit zeggen als ik het oneens ben met de voorzitter tijdens deze vergadering? Wat is de beste plek in deze nieuwe klas waar de meester niet zo op me let? Bij welke mij onbekende mensen tijdens deze receptie kan ik aan tafel gaan zitten en over welke koetjes en kalfjes kunnen we het dan hebben? Daar kan een sociaal vaardige kameleon signalen voor opvangen om zich vervolgens aan te passen.
Opvallen
Boek je in de schouwburg wel eens plaatsen op de eerste rij bij een cabaretvoorstelling? Zo loop je wél het risico te worden aangesproken en in de voorstelling terecht te komen. Steek je met gemak je hand op als de spreker tegen de volle zaal zegt: “Zijn er nog vragen?” Als je dan inderdaad een vraag stelt zijn alle ogen op je gericht. Mijn getekende kameleon zou dat allemaal niet doen. Ze is volop bezig te verdwijnen in de achtergrond, ongezien te worden, door de kleur van de lucht aan te nemen. Helemaal verdwijnen … daar wordt je als mens ook weer niet gelukkig van. Wanneer maak je de keuze op te gaan in je omgeving en wanneer wil je opvallen? Kortom: hoeveel kameleon heb je in je?! Het een kwestie van balans zoeken en je eigen manier van (over)leven daarin vinden. Voor mijn getekende kameleon biedt het mogelijk wel maximale overlevingskansen. Maar als ie eenmaal helemaal is verdwenen tegen de achtergrond wordt het wel een heel saaie tekening.
februari 2025
