Ach, dat hebben we allemaal wel eens: keuzestress. Dat heb ik soms al in de supermarkt, met zoveel artikelen die allemaal op elkaar lijken. Eigen supermarktmerk of toch maar het bekende merk? Zal ik de ingrediënten eens vergelijken? Let ik op de prijs per kilo, op biologisch, op fairtrade? Er zijn zoveel gronden om een beslissing op te baseren dat ik door de bomen het bos niet meer zie. En dan doe ik soms maar wat en de volgende keer weer wat anders.
Keuzes, keuzes…
De zogenaamde ‘ezel van Buridan’ (genaamd naar een middeleeuwse filosoof) beschrijft de situatie van een ezel die op gelijke afstand staat van twee exact dezelfde stapels hooi. Er is gewoon geen rationeel argument te verzinnen waarop de ezel een keuze kan baseren dus uiteindelijk, in opperste besluiteloosheid, verhongert de ezel. Ik kom gelukkig toch elke keer weer met voldoende etenswaar de supermarkt uit. Mijn argumenten om te kiezen zijn soms duidelijk. Zo hebben we ooit een ‘sinasproeverij’ gedaan waarbij die van de Jumbo voor ons als lekkerste uit de bus kwam. Aan die keuze houden we al jaren vast. Daar is ook een begrip voor: status quo bias oftewel de neiging vast te houden aan de bestaande stand van zaken of aan een eerder genomen besluit. Dat is wel zo makkelijk en veilig. Maar ja, zijn er misschien nieuwe smaken die beter zijn?
Ooit deed mijn puberzoon de week-boodschappen toen ik ziek was en kwam ie met uitsluitend biologische produkten thuis. Dat was een flinke uitgave. Ik heb hem uitgelegd dat ik bijvoorbeeld wel de aardappelen en de melk biologisch koop maar niet de uien. Waarom niet? Om de rekening niet te hoog te laten oplopen. Maar waarom juist deze keuze? Ik moest het antwoord schuldig blijven.
Kiezen
Ik prijs mij gelukkig dat ik elke paar jaar orthopedische schoenen kan laten maken. Die zitten uitstekend, ik laat steeds hetzelfde modelletje maken waarop ik goed kan lopen met mijn door reuma aangetaste voeten. Ik verander wel steeds van kleur, Ik heb in de loop van de jaren blauwe, grijze, bruine en als laatste rode laten maken. Ik hoef nooit meer een schoenenwinkel in om al die rekken na te lopen, te passen, te kiezen uit al die mogelijk geschikte schoenen. Dat scheelt weer keuzestress.
Kiezen tussen diverse schoenen of tussen allerlei potten pindakaas is tot daar aan toe. Soms gaan de keuzes over belangrijker zaken. Ook dan is het soms een kwestie van ‘god zegene de greep’. Wat de toekomst brengt kun je nooit met zekerheid zeggen en of zaken lopen zoals verwacht is ook de vraag. Mijn getekende vis kan links of rechts. Geen idee wat voor haar de beste keuze is. Ze kan wat willekeurigs als argument nemen. Misschien ging ze ooit naar links en is dat toen goed bevallen. En gaat ze daarom, op basis van dit niet-rationele argument naar links. Ze kan eigenlijk ook naar boven, naar beneden, achteruit of om het bordje heenzwemmen en de weg recht vooruit vervolgen. Maar voorlopig laat ik haar daar peinzend stilhangen als zo’n besluiteloze ezel. Wat ze ook kiest, uiteindelijk zal ze er zelf wat van moeten maken. Terugkijken en denken over ‘had ik maar’ zijn zinloos. Ik hoop dat ze ook gewoon maar wat kiest en er zelf een mooi vissenleven van maakt.
januari 2025
