Tijdens de cursus ‘dieren tekenen’ in mijn lokale culturele centrum ben ik druk bezig met een ekster. Na wat getob met de vorm van de snavel en de felle kleur van de veren staat ie er in een middag toch best aardig op. De linkerkant van het blad is leeg. Waar kijkt mijn vogel eigenlijk naar? De neiging om er goud- en zilverkleurige vallende ballen naast te zetten wordt steeds groter.
Waarom?
Niet lieflijk
Dat tekenen van dieren gaat voorlopig nog aan de hand van foto’s. Mijn voorbeeld staat in het blad ‘vogels’, bij een artikel over eksters.* Het verhaal dat juist deze vogelsoort verzot is op glimmende objecten blijkt helemaal niet te kloppen, lees ik daar. Integendeel zelfs: Eksters vermijden flonkerende dingen liever, wellicht omdat daarin het licht beweegt, je niet precies weet waar je mee te maken hebt en je dan beter maar op kunt passen. Aldus recente wetenschappelijke onderzoeken. Op internet staan echter nog overal de oude hardnekkige mythe over glimmende theelepeltjes en ringen in eksternesten. Eksters worden er dieven en opportunisten genoemd. Die negatieve termen kun je ook positiever brengen: ze doen wat nodig is. Eksters zijn slim, ze gebruiken hulpmiddelen om bijvoorbeeld noten te kraken. Ze eten eieren en jonge vogeltjes van andere soorten en als dat zo uitkomt doodgereden beesten langs de weg. Ze klinken luid en schor. Kortom: ze vallen op en wijken af van het romantische lieflijk klinkende vogeltje dat je graag zaden en pitten ziet eten in de tuin.
Ik teken de glimmende ballen naast mijn ekster. Misschien juist om te benadrukken dat mijn vogel daar wel naar kijkt maar geen actie onderneemt. Vooroordelen kloppen niet, zo lijkt mijn ekster te willen zeggen. Dat is iets waar ik over kan meepraten.
Oordelen
Wat is een vooroordeel aanvankelijk anders dan een oordeel gebaseerd op de informatie die je hebt? Reclamespotjes van fondsenwervers voor aandoeningen als de mijne (reuma), gaan vaak over iets niet kunnen en over eenzaamheid. Ik begrijp dat zo’n beeld tot donaties leidt. Het is een tactische keuze om mensen met een aandoening voor juist dat doel zo neer te zetten. De bijwerking van deze keuze is echter dat in hoofden van velen het hebben van een aandoening, eenzaamheid, depressie en treurigmakende beperkingen stevig aan elkaar worden verbonden. Je hebt reuma dus je kunt veel niet, je lijdt daar enorm onder en je bent al je vrienden daardoor verloren. Er zullen ongetwijfeld mensen met reuma zijn voor wie dat opgaat maar voor mij (en niet alleen voor mij) klopt dat dus allemaal niet. Als een fondsenwerfcampagne de enige informatie is die je tot je neemt over mensen met een aandoening leidt dat tot onbegrip en vooroordelen.
Informatie
Een vooroordeel is aanvankelijk een oordeel gebaseerd op informatie die je hebt. Dat die informatie niet veel om het lijf heeft en soms niet klopt is dan een probleem. Openstaan voor nieuwe informatie, nieuwsgierig blijven en opletten is de oplossing. Het is voor de reuma-leek bijvoorbeeld heel raar dat ik soms vlot uit mijn geparkeerde scootmobiel stap, een uur lekker loop te winkelen en dan nog net zo vlot weer opstap en met een vrolijk gezicht naar huis rijdt. Zo’n ding is er toch voor als je niet goed ter been bent? Weet dan nu dat voor mij dit hulpmiddel soms meer een soort fiets is, maar dat er ook dagen zijn dat ik niet zo goed loop. De term ‘ongelukkig’ is bovendien – zie internet- een synoniem van ‘gehandicapt’, dus hoezo vrolijk gezicht? Nou, omdat ik gewoon erg blij ben met dat vervoermiddel, het vergroot mijn mogelijkheden.
Nog een: Ik heb een goede opleiding maar ook dat valt voor sommigen niet goed te rijmen met mijn handicap. In veel mensenhoofden lijken geestelijke gesteldheid, intelligentie en fysieke aandoeningen (zeker als er een rolstoel bij komt kijken) ook bij elkaar te horen: allemaal zwak en zielig. Het is overigens ook weer niet zo lang geleden dat je met een flinke fysieke aandoening moeilijk toegang had tot scholing. Die samenbundeling klopte dus ooit beter. Oude verhalen blijven, net als die over eksters, lang hangen.
Mijn ekster kijkt naar die flonkerende ballen. Hij let even op, verbaasd over wat die dingen daar doen. Maar hij is verder niet geïnteresseerd. Hij gaat zijn eigen gang. Dit is daarom een beetje een zelfportret….
* Ekster, nagetekende foto is van Nick Saunders, Nature in stock, in het blad Vogels nr 2, 2023.
Terug naar het overzicht van reuma-blogs, of terug naar dieren-tekeningen
